ABD’nin Kürt Özerk Bölge Takıntısı Neden?

Suriye’deki durumu ve ABD’nin Kürt özerk bölge takıntısını anlamak için biraz büyük resmi, biraz da sahada dönen dolapları masaya yatıralım.Kürtler burada bir araç, ama vazgeçilmezlikleri “kullanışlılık”tan geliyor.

ABD’nin Suriye’de Kürtlerle (özellikle YPG/SDG) bu kadar sıkı fıkı olmasının birkaç temel sebebi var:

IŞİD’e Karşı Saha Gücü: 2014’te IŞİD, Suriye ve Irak’ta palazlanıp herkesi korkuturken, ABD sahada güvenilir bir vekil aradı. YPG, IŞİD’le savaşta etkiliydi—Kobani savunması bunun dönüm noktası oldu. ABD, “Bunlar hem savaşıyor hem de bize bağlı kalır” diye düşünüp silah, eğitim ve hava desteğiyle YPG’yi besledi. Bu, Kürtler için bir fırsat: Özerklik hayali için ABD’nin uşağı olmaya razı oldular, çünkü başka bir çıkış yolları yoktu.

Doğal Kaynakların Kontrolü: Suriye’nin kuzeydoğusu (Fırat’ın doğusu), petrol, gaz ve verimli tarım arazileri açısından zengin. Rakka, Deyrizor ve Haseke gibi bölgeler, Suriye’nin enerji rezervlerinin %70’ini barındırıyor. ABD, bu kaynakları SDG eliyle kontrol ederek hem Esad rejimini ekonomik olarak zayıflatıyor hem de Rusya-İran eksenine kaptırmıyor. Kürtler burada bekçi, evet, ama aynı zamanda bu zenginlikler özerkliklerinin maddi temelini oluşturuyor.

Türkiye’yi Baskılama ve Bölgesel Denge: ABD için Türkiye, NATO müttefiki olsa da kontrol edilmesi gereken bir aktör. Suriye’de Kürt özerkliğini destekleyerek Türkiye’yi sınırında bir “Kürt kartı” ile sürekli diken üstünde tutuyor. Bu, Türkiye’nin Rusya’ya fazla yanaşmasını engelleyen bir koz. Aynı zamanda İran’ın Suriye’deki nüfuzunu dengelemek için de Kürtler bir kaldıraç.

İdeolojik ve Stratejik Vizyon: ABD’nin Ortadoğu’da “demokrasi ihracı” gibi bir söylemi var. SDG’nin “özerk, seküler, demokratik” Rojava modeli, bu vizyona uydurulabilir bir hikâye. Gerçekte işin içinde romantizm yok; tamamen pragmatizm. Kürtler, ABD’nin bölgedeki kaosu yönetme stratejisinin bir parçası.

Kürtleri Vazgeçilmez Yapan Ne?

Kürtler, Suriye’de vazgeçilmez değiller; sadece şu anki denklemde en uygun piyonlar. Şunlar onları “özel” kılıyor:

Askeri Kapasite: YPG/SDG, 70-80 bin kişilik eğitimli bir güç. ABD’nin verdiği modern silahlar (anti-tank füzeleri, zırhlı araçlar) ve özel kuvvetler eğitimiyle düzenli bir orduya evrildiler. Bu, sahada iş bitirecek bir kapasite demek.

Coğrafi Konum: Kontrol ettikleri alan, Suriye’nin kuzeydoğusu—hem Türkiye sınırı hem de enerji kaynakları açısından kritik. ABD için bu bölgeyi başkasına bırakmak stratejik kayıp olur.

İdeolojik Motivasyon: Kürtler, özerklik/devlet hayaliyle motive olmuş bir grup. Bu, onları sadık ve kararlı bir müttefik yapıyor. Para için değil, “dava” için savaşıyorlar, öyle inanıyorlar.

Alternatifsizlik: Suriye’de ABD’nin başka kime dayanacağı belli değil. HTŞ gibi İslamcı gruplar güvenilmez ve Batı kamuoyuna satılamaz. Esad zaten düşman, SMO ise Türkiye’nin kontrolünde. Geriye Kürtler kalıyor.

Suriye’deki Girift İlişkiler: Kim Kimle, Ne İstiyor?

Suriye, tam bir satranç tahtası. Herkesin hamlesi bir başkasını etkiliyor. Şimdi aktörleri ve isteklerini tek tek çözelim:

ABD:

Kiminle?: SDG (YPG/PYD) ile ittifak. Küçük bir askeri birlik (yaklaşık 900 asker) ve özel kuvvetlerle sahada.

Ne İstiyor?: Petrol ve gazı kontrol etmek, IŞİD’in geri dönmesini engellemek, İran’ı çevrelemek, Türkiye’yi dizginlemek. SDG’ye özerklik vaat ederek bu hedefleri güvence altına alıyor.

Türkiye:

Kiminle?: Suriye Milli Ordusu (SMO) ve pragmatik olarak HTŞ ile iş birliği. Rusya ve İran’la da Astana süreci üzerinden diyalog var.

Ne İstiyor?: YPG/SDG’nin sınırdan uzaklaştırılması, “terör koridoru”nun engellenmesi, mülteci dönüşü için güvenli bölgeler. HTŞ ile çalışarak Suriye’nin yeni yönetiminde söz sahibi olmak istiyor, ama SDG’nin özerkliği baş ağrısı.

SDG (YPG/PYD):

Kiminle?: ABD’nin desteğiyle ayakta. HTŞ ile 2025’teki anlaşma, özerkliklerini korumak için bir taktik.

Ne İstiyor?: Fırat’ın doğusunda özerk bir yönetim, uzun vadede federatif bir Suriye’de Kürt bölgesi. Petrol gelirleriyle bunu finanse etmek ve Türkiye’nin müdahalesinden korunmak.

HTŞ (Heyet Tahrir eş-Şam):

Kiminle?: Türkiye ile iş birliği, SDG ile geçici anlaşma. Rusya ve İran’a mesafeli.

Ne İstiyor?: Esad sonrası Suriye’de iktidarı elinde tutmak. İslamcı bir yönetim kurma hayalinden vazgeçip “pragmatik İslamcı” bir çizgiye kaydılar. Türkiye’nin desteğiyle meşruiyet, SDG ile anlaşmayla da kuzeydoğuda çatışmasızlık peşindeler.

Rusya:

Kiminle?: Esad sonrası HTŞ’ye karşı temkinli, ama Türkiye ile diyalog halinde. İran’la ittifak devam ediyor.

Ne İstiyor?: Suriye’de askeri üslerini (Tartus, Hmeymim) korumak, Akdeniz’deki nüfuzunu sürdürmek, ABD’nin etkisini sınırlamak. HTŞ’yi tamamen karşısına almıyor, ama SDG’ye de göz yumuyor.

İran:

Kiminle?: Rusya ile yakın, HTŞ’ye düşman, SDG’ye karşı nötr.

Ne İstiyor?: Suriye’yi “Şii ekseni”nin bir parçası olarak tutmak, Hizbullah’a lojistik koridoru sağlamak. Türkiye ve ABD’nin güçlenmesinden rahatsız.

İsrail:

Kiminle?: Kimseyle resmen ittifak yok, ama SDG’nin varlığı işine geliyor.

Ne İstiyor?: İran’ın Suriye’deki varlığını bitirmek, Golan çevresinde tampon bölge. Kürt özerkliği, İran’ı meşgul ettiği için dolaylı olarak destekleniyor.

İşin Özü

Suriye’de herkes birbirinin kuyusunu kazıyor, ama kimse tam anlamıyla kazanamıyor. ABD, Kürtleri “müttefiki” yaparak hem Türkiye’yi sıkıştırıyor hem de kaynakları kontrol ediyor. Kürtler ise bu oyunda özerklik hayaliyle gönüllü piyon oldular—ama ipin ucu Washington’da. Türkiye, YPG’yi bitirmek istiyor ama HTŞ ile iş birliği ve ABD’nin varlığı yüzünden eli kolu bağlı. HTŞ, iktidar peşinde; Rusya ve İran, eski düzeni koruma derdinde; İsrail ise kaostan faydalanıyor.

Bu ilişkiler girift, çünkü herkesin çıkarı bir başkasının kaybına bağlı. Kürtler, ABD için vazgeçilmez değil, sadece kullanışlı. Ama o “uşaklık” rolü, onlara bir alan açıyor—en azından şimdilik. Türkiye’nin bu tabloyu kırması için ya ABD’yi masaya oturtması ya da SDG’ye karşı daha sert bir hamle yapması lazım.