Suriye de Neler Oluyor?

Suriye’de Nusayrilere yönelik saldırılar, büyük ölçüde Beşşar Esad rejimiyle özdeşleştirilmeleri ve onun uygulamalarından sorumlu tutulmaları nedeniyle gerçekleşiyor. Ancak bu durum, kaosu fırsat bilen bazı kesimler tarafından “Alevi katliamı” gibi provokatif söylemlerle manipüle ediliyor ve olaylar tırmandırılıyor. Şimdi, “Kim yapıyor bu fırsatçılığı, kimin işine yarıyor ve gruplar ne istiyor?” sorularına adım adım bakalım;
Kim Fırsatçılık Yapıyor?
Yerel İntikam Grupları:
İç savaş boyunca Esad rejimi, Sünni çoğunluğu hedef alan katliamlar yaptı (örneğin Hama, Humus’taki olaylar). Rejimin devrilmesiyle, bu acıları yaşayan bazı yerel Sünni gruplar, Nusayrileri genelleyerek intikam peşinde koşuyor. Bu gruplar organize olmaktan çok, kişisel kin ve öfke güdümlü hareket ediyor. Çoğu zaman HTŞ gibi ana aktörlerin kontrolünden bağımsız hareket ediyorlar.
Radikal İslamcı Fraksiyonlar:
Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) resmi olarak mezhep ayrımcılığı yapmadığını söylese de, ona bağlı ya da ondan bağımsız bazı küçük radikal gruplar (eski El Kaide unsurları gibi), Nusayrileri “kafir” ya da “rejim işbirlikçisi” olarak görüyor. Bu gruplar, kaosu kendi ideolojik temizlikleri için kullanıyor ve “Alevi katliamı” algısını körükleyerek taraftar topluyor.
Dış Aktörler ve Provokatörler:
Türkiye’de ve bölgede Esad yanlısı bazı gruplar (örneğin Hatay’daki bazı Nusayri topluluklar), bu saldırıları “Alevilere zulüm” diye sunarak kendi toplumlarını mobilize etmeye çalışıyor. Bu, hem Suriye’deki olaylara destek toplamak hem de Türkiye içinde mezhepsel gerilim yaratmak için bir fırsatçılık.
İran gibi eski rejim destekçileri de bu kaosu, “Batı ve Sünni güçler Alevileri yok ediyor” narratifiyle propaganda malzemesi yapıyor. Böylece Şii dünyasında destek arıyorlar.
Sosyal Medya ve Algı Operasyonları:
X gibi platformlarda, kimliği belirsiz hesaplar ya da rejim yanlısı gruplar, olayları abartarak “katliam” söylemini yayıyor. Bu, hem uluslararası kamuoyunu etkilemek hem de yerel düzeyde paniği artırmak için bir taktik.
Kimin İşine Yarıyor Bu Kaos?
İslamcı Gruplar (HTŞ ve Türevleri):
Kaos, HTŞ’nin kontrolünü pekiştirmesine yarıyor. Nusayrilere yönelik saldırılar, rejim yanlısı direnişi zayıflatıyor ve HTŞ’nin “düzeni sağlayıcı” imajını güçlendiriyor. Ancak bu, onların “kapsayıcı yönetim” vaadine zarar verebilir.
İran ve Rusya:
İran, kaosu “Sünni teröristler Alevileri katlediyor” diye sunarak bölgedeki Şii nüfuzu için zemin hazırlıyor. Rusya ise Suriye’deki askeri varlığını meşrulaştırmak ve Esad sonrası bir rejimde söz sahibi olmak için bu istikrarsızlıktan faydalanıyor.
İsrail:
Suriye’nin iç karışıklığı, İsrail’in Golan Tepeleri’ni işgalini ve güneydeki tampon bölgeyi genişletmesini kolaylaştırıyor. Kaos, Suriye’nin birleşik bir direniş oluşturmasını engelliyor.
Türkiye’deki Muhalif Kesimler:
Türkiye’de hükümet karşıtı bazı gruplar, bu olayları “Suriye politikası başarısız oldu” diye sunarak iç politikada avantaj sağlamaya çalışıyor. Ayrıca mülteci karşıtlığını körüklemek için de bu kaos işlerine yarıyor.
Suriye’deki Gruplar Ne İstiyor, Hedefleri Ne?
Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ):
Ne İstiyor: Şam’da Sünni temelli bir yönetim kurmak ve Esad sonrası Suriye’yi kontrol etmek.
Hedef: Uluslararası meşruiyet kazanmak (bu yüzden “mezhepçilik yapmıyoruz” diyorlar) ve eski rejim kalıntılarını tamamen ortadan kaldırmak. Nusayri milislerle çatışmaları bu yüzden sürüyor.
Nusayri Milisler:
Ne İstiyor: Esad sonrası kendilerine bir güvenli alan (Lazkiye-Tartus hattı gibi) yaratmak ve yeni yönetimde azınlık haklarını korumak.
Hedef: Ya HTŞ ile uzlaşmak ya da İran-Rusya desteğiyle özerk bir bölge kurmak.
YPG/PKK:
Ne İstiyor: Fırat’ın doğusunda özerk bir Kürt bölgesi kurmak ve Esad sonrası Suriye’de federal bir yapı.
Hedef: Nusayriler ve Dürzilerle ittifak kurarak Şam’a karşı kozlarını artırmak. Türkiye’yi de bu kaosla meşgul tutmak istiyorlar.
Türkiye Destekli Suriye Milli Ordusu (SMO):
Ne İstiyor: Türkiye’nin sınır güvenliğini sağlamak ve Kürt grupların (YPG) etkisini kırmak.
Hedef: Kuzeyde tampon bölgeyi korumak ve HTŞ ile iş birliği yaparak Şam’da söz sahibi olmak.
Küçük Radikal Gruplar:
Ne İstiyor: İdeolojik temizlik ve ganimet.
Hedef: Nusayriler gibi “düşman” gördükleri grupları yok ederek yerel kontrol sağlamak.
Kim Ne Elde Etmek İstiyor?
HTŞ: Güç ve meşruiyet.
İran: Bölgedeki Şii nüfuzunu koruma ve Hizbullah’ın lojistik hattını güvenceye alma.
Rusya: Suriye’deki üslerini ve Akdeniz’deki stratejik konumunu koruma.
İsrail: Suriye’nin zayıf ve bölünmüş kalmasını sağlama.
Türkiye: Sınır güvenliği ve mülteci dönüşü için istikrar.
Yerel İntikam Grupları: Kinlerini tatmin etme ve eski rejimden hesap sorma.
Sonuç
Bu kaos, en çok Suriye’yi bölünmüş tutmak isteyen dış aktörlerin (İsrail, İran, Rusya) ve içerdeki radikal grupların işine yarıyor. Nusayrilere yönelik saldırılar, mezhepsel bir çatışmadan çok, siyasi bir hesaplaşma ve intikam döngüsü. Provokasyonlar ise hem yerel hem uluslararası düzeyde bu kaosu derinleştirmek isteyenlerin eseri. HTŞ’nin kontrolü sağlayıp sağlayamayacağı, bu fırsatçılığın kaderini belirleyecek gibi görünüyor.